Văn mẫu lớp 9

Soạn bài chỉ từ

Soạn bài chỉ từ

Hướng dẫn

I.KIẾN THỨC CƠ BẢN

a.Chỉ từ là gì?

Chỉ từ là những từ dùng để trỏ vào sự vật, nhằm xác định vị trí của sự vật trong không gian hoặc thời gian.

Ví dụ: này, kia, ấy, nọ, dấy, nay, nãy,…

b.Hoạt động của chỉ từ trong câu

Chỉ từ thường làm phụ ngữ sau trong cụm danh từ.

VD: làng này, ông vua nọ, cậu học sinh kia,…

Ngoài ra, chỉ từ thường có thể làm chủ ngữ hoặc trạng ngữ trong câu. VD: Đó là bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn. (Chỉ từ làm chủ ngữ) Hồi ấy, ở Thanh Hóa có một người làm nghề đánh cá tên là Lê Thận. (Chỉ từ làm trạng ngữ)

II. MỘT SỐ NỘI DUNG MỚI VÀ KHÓ

– Chỉ từ còn có một tên gọi khác là đại từ chi định (theo quan điểm xếp từ loại này sang một tiểu loại của đại từ). 

– Từ chỉ là những từ dùng đế trỏ vào sự vật, nhàm xác định vị trí của sự vật trong không gian hoặc thời gian. Sự định vị này thường lấy vị trí của người nói và thời điếm phát ngôn làm gốc.

VD:

kia: định vị sự vật trong khoảng cách xa với người nói.

này: định vị sự vật trong khoảng cách gần với người nói.

nãy: định vị sự vật vào thời điếm trước thời điểm phát ngôn.

Xem thêm:  Soạn bài cách làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ

nay: định vị sự vật ở thời điếm phát ngôn.

III. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP

1.Tìm chỉ từ trong nhừng câu sau đây. Xác định ý nghĩa và chức vụ của các chỉ từ ấy.

a)Vua cha xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Lieu, rát vừa ý, bèn gọi lên hỏi. Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần ra kể lại. Vua cha ngẫm nghi rất lâu rồi chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời, Đất cùng Tiên vương.

(Bánh chưng, bánh giầy)

b)Đấy vàng, đáy cũng đồng đen Đấy hoa thiên li, đây sen Tây Hồ

(Ca dao)

c)Nay ta dưa năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi, chia nhau cai quản các phương.

(Con Rồng cháu Tiên)

d)Từ dó nhuệ khí cua nghĩa quân ngày một tăng.

(Sự tích Hồ Gươm)

Gơi ý:

a)Hai thứ bánh ấy:

-Định vị sự vật trong không gian.

-Làm phụ ngữ sau trong cụm danh từ.

b)Đây, đấy:

-Định vị sự vật trong không gian.

-Làm chủ ngữ.

c)Nay:

-Định vị sự vật trong không gian.

-Làm trạng ngừ.

d)Đó:

-Định vị sự vật trong không gian.

-Làm trạng ngử.

2.Thay các cụm từ in đậm dưới đây bằng những chỉ từ thích hợp và giải thích vì sao cần thay như vậy.

a)Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, tráng sĩ đuối đến chân núi Sóc (Sóc Sơn). Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, tráng sĩ lẽn dinh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cá người lẫn ngựa từ tử bay lẽn trời.

Xem thêm:  Sự phát triển của từ vựng

(Theo Thánh Gióng)

b)Người ta còn nói khi ngựa thét ra lứa, lữa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng Cháy.

(Theo Thánh Gióng)

Gợi ý:

a)Đến chân núi Sóc = đến đấy

b)Làng bị lửa thiêu cháy = làng ấy

Giải thích: Thay như vậy đế khỏi lặp từ.

3.Có thể thay các chỉ từ trong đoạn dưới đây bằng những từ hoặc cụm từ nào không? Rút ra nhận xét về tác dụng của chỉ từ.

Năm ấy, đến lượt Lí Thông nộp mình. Mẹ con hắn nghĩ kế lừa Thạch Sanh chết thay. Chiều hôm đó, chờ cho Thạch Sanh kiếm củi về, Lí Thông dọn một mâm rượu thịt ê hề mời ăn, rồi bảo:

-Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì dở cất mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về.

(Thạch Sanh)

Gợi ý:

Không thay được, điều này cho thấy chĩ từ có vai trò rất quan trọng. Chúng có thể chỉ ra những sự vật, nhừng thời điếm khó gọi thành tên, giúp người nghe, người đọc định vị được các sự vật, thời điểm ấy trong chuỗi sự vật hay trong dòng thời gian vô tận.

Có thể bạn quan tâm?

Xem thêm:  Soạn bài tổng kết về từ vựng tiếp theo (tiết 2)

Post Comment